Otyłość jest chorobą przewlekłą, bez tendencji do samoistnego ustępowania. Charakteryzuje się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej (ponad 15% masy ciała dorosłego mężczyzny, ponad 25% masy ciała dorosłej kobiety) i wskaźnikiem masy ciała BMI >30 kg/m2. Od 1985 roku otyłość uznawana jest oficjalnie za chorobę przewlekłą. Warunkiem koniecznym do jej rozwoju jest m.in. długotrwały dodatni bilans energetyczny (czyli przewaga dostarczania energii do organizmu nad jej wydatkowaniem). Sprzyjają jej powstawaniu błędy żywieniowe, zaburzenia hormonalne, zażywane leki itp.
Otyłość nie jest jedynie problemem estetycznym ale również jest przyczyną innych schorzeń takich jak: insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, choroby sercowo naczyniowe, cukrzyca t.2, choroba zwyrodnieniowa stawów i inne. Często z otyłością współistnieje niska samoocena, problemy psychiczne, depresja i inne zaburzenia mogące obniżać jakość życia.
Pacjenci walcząc z otyłością samotnie, popełniają wiele błędów. Stosują różne, często rujnujące zdrowie diety, które po przejściowej utracie wagi kończą się zazwyczaj nieuchronnym efektem jojo.
Leczenie otyłości powinno być dostosowane do pacjenta: jego wieku, płci i stopnia zaawansowania oraz uwzględniać towarzyszące choroby: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki tłuszczowej, cukrzycę itp. Prawidłowo prowadzone leczenie zazwyczaj prowadzi do redukcji 5-15% masy ciała w okresie 3-6 miesięcy. Podstawą leczenia nadwagi i otyłości jest: wprowadzenie regularności posiłków, ograniczenie ilości tłuszczów w posiłkach oraz uzyskanie deficytu kalorycznego, w efekcie również zmniejszenie insulinooporności.
Umiejętność doboru odpowiednich składników pokarmowych i modyfikacja dotychczasowej diety wymaga odpowiedniego szkolenia pacjentów, które odbywa się w trakcie każdej z wizyt. Większość osób pozbywając się zbędnych kilogramów, odzyskuje dobre samopoczucie, wiarę w siebie i w swoją atrakcyjność.
Rola wysiłku fizycznego w odchudzaniu
W trakcie odchudzania istotną rolę odgrywa wysiłek fizyczny, zwłaszcza ćwiczenia aerobowe. Wysiłek powoduje wzrost zużycia energii, zwiększa termogenezę, poprawia wydolność organizmu, zapobiega utracie mięśni (zwłaszcza podczas stosowania diet z dużym deficytem kalorycznym), poprawia nastrój (dzięki wydzielaniu się endorfin). Należy jednak pamiętać, że wysiłek powinien być odpowiednio dobrany, dostosowany do wieku i towarzyszących schorzeń. Nieodpowiednie ćwiczenia mogą ze względu na dużą wagę ćwiczącego doprowadzić np. do przeciążenia i uszkodzenia stawów (najczęściej kolanowych). Korzystne są ćwiczenia z odciążeniem (np. pływanie lub jazda na rowerze) oraz szybki marsz 2-3 razy w tygodniu. Istotne jest, aby wysiłek nie był zbyt intensywny i nie trwał zbyt krótko ani za dłogo (optymalnie do 1 godziny). Niestety aktywność fizyczna, bez odpowiedniej diety nie jest skuteczna w zmniejszaniu masy ciała, natomiast bardzo pomaga w późniejszym jej utrzymaniu na niższym poziomie, zapobiegając efektowi jojo
Rola psychoterapii w leczeniu otyłości
Psychoterapia odgrywa ogromna rolę w leczeniu otyłości i zaburzeń emocjonalnych z nią związanych. Wykorzystuje się tutaj tzw. terapię behawioralną, która skupia się głównie na analizie i modyfikacji zachowań żywieniowych, technikach klasycznego warunkowania, osiąganiu celów drobnymi krokami, ćwiczeniach technik rozładowania napięcia. Wyniki wielu badań wskazują na niezwykłe korzystne efekty bezpośrednio po zakończeniu terapii.
Leczenie farmakologiczne otyłości i insulinooporności
Aktualnie, oprócz leczenia dietetycznego istnieje również w określonych przypadkach możliwość farmakologicznego leczenia insulinoporności, co w dużym stopniu poprawia tempo chudnięcia.
Niestety większość leków, które stosowane były w leczeniu otyłości została wycofana ze względu na niebezpieczne działania uboczne. Aktualnie istnieje wiele suplementów diety, które stosowane bez kontroli i w zbyt dużych dawkach mogą mieć działanie szkodliwe dla zdrowia. Ich skuteczność w odchudzaniu jest wątpliwa, a ze względu na to, iż stanowią one źródło skoncentrowanych składników o działaniu fizjologicznym mogą np. zaburzać wchłanianie i powodować niekorzystne interakcje z lekami zażywanymi przez pacjentów.
